Η ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου (ΠΧΣ) αποτελεί έναν από τους σοβαρότερους τραυματισμούς του γόνατος που οδηγεί τις περισσότερες φορές σε αδυναμία άθλησης ή ακόμη και σε δυσκολία βάδισης. Παρατηρείται συνηθέστερα σε γυναίκες (2-8 φορές συχνότερα) και σε αθλητές, ωστόσο τα τελευταία χρόνια είναι συχνή σε μικρά παιδιά και στο γενικό πληθυσμό.
Ο ΠΧΣ αποτελεί το κυριότερο σταθεροποιητικό στοιχείο του γόνατος. Βρίσκεται στο κέντρο αυτού και συμμετέχει στην προσθιοπίσθια και την στροφική σταθερότητά του.
- Πρόσκρουση σε σταθερό αντικείμενο
- Στροφική κάκωση
- Πτώση από ύψος
- Τροχαίο ατύχημα
- Υπερέκταση
- Απότομη επιβράδυνση κλπ.
Ο ασθενής συνήθως αισθάνεται πόνο, μπορεί να ακούσει και θόρυβο από την ρήξη και συνήθως υποτιμά την βλάβη. Αν η βλάβη δεν συνοδεύεται από συνοδές κακώσεις σε άλλα στοιχεία του γόνατος, μπορεί η αδυναμία βάδισης, η ανικανότητα και ο πόνος να είναι μικρός.
Συνήθως το οίδημα είναι γρήγορο και τελικά η αδυναμία βάδισης εμφανής.
Η υποψία ρήξης του συνδέσμου τίθεται από τον μηχανισμό κάκωσης.
Η κλινική εξέταση του άκρου άμεσα είναι δύσκολη τόσο λόγω του πόνου, όσο και λόγω της σύσπασης του τετρακεφάλου που γίνεται αυτόματα. Στο στάδιο αυτό ο Ορθοπεδικός Χειρουργός είναι σκόπιμο να κάνει μια προσπάθεια να ελέγξει την συνδεσμική σταθερότητα του γόνατος και αν αυτό είναι αδύνατο να προχωρήσει σε ακτινολογικό έλεγχο για πιθανό κάταγμα της περιοχής.
Μπορεί να απαιτηθεί και παρακέντηση (τρύπημα του γόνατος με βελόνα) για την ανακούφιση του ασθενούς αν το αιμάτωμα είναι μεγάλο αλλά και για διαγνωστικούς σκοπούς. Αν η παρακέντηση αποδείξει αίμα, τότε η βλάβη σχεδόν πάντα είναι σοβαρή.
Ο κλινικός έλεγχος της αστάθειας είναι πολύ σημαντικός και είναι αυτός που τελικά θα θέσει θέμα χειρουργικής αντιμετώπισης. Η εμπειρία του χειρουργού σε αυτό το σημείο είναι σημαντική. Ακολουθεί επίδεση του γόνατος και αν η αστάθεια είναι μεγάλη η τοποθέτηση ειδικού νάρθηκα μηροκνημικού και φυσικά η χρήση βακτηριών μασχάλης (πατερίτσες) για την προστασία του γόνατος. Αν δεν υπάρχει κάταγμα χορηγούνται απλά παυσίπονα και πάγος, ενώ τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν φαίνεται να βοηθούν.
Διαγνωστικά ακολουθεί η Μαγνητική Τομογραφία που θα βοηθήσει να επιβεβαιωθεί η βλάβη, καθώς και η ύπαρξη συνοδών βλαβών που είναι πολύ σημαντικές τόσο στην εκτίμηση της βαρύτητας της συνολικής βλάβης του γόνατος, τον χρόνο χειρουργείου, το είδος αυτού όσο και τον χρόνο αποκατάστασης. Συχνά συνυπάρχουν σημαντικές βλάβες χόνδρου, μηνίσκων, πλαγίων συνδέσμων και σε βαριές κακώσεις εμφανίζονται και βλάβες αγγείων και νεύρων που είναι σπάνιες αλλά επικίνδυνες.
Η συντηρητική αντιμετώπιση με φυσικοθεραπεία απεδείχθη ανεπαρκής, όσον αφορά τη σταθερότητα του γόνατος στον αθλητή. Πιθανώς να είναι εν μέρει ικανοποιητική σε ενήλικες με χαμηλό επίπεδο δραστηριότητας.
Αυτό οδηγεί στην πρόκληση περαιτέρω βλαβών στην άρθρωση, όπως χονδροπάθεια, ρήξη μηνίσκων και τελικά πρώιμη αρθρίτιδα.
Σε ασθενείς άνω των 50 ετών, με χαμηλό επίπεδο δραστηριοτήτων, αρκεί συνήθως ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης. Αυτό περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης μυϊκών ομάδων του γόνατος.
Σε ασθενείς έως 45 ετών συνιστάται επέμβαση αποκατάστασης του ΠΧΣ.
Απαιτεί γενική αναισθησία, ή ραχιαία αναλγησία ή επισκληρίδιο αναισθησία ή μηριαίο block και διαρκεί περίπου μία ή μιάμιση ώρα. Γίνεται αρθροσκοπικά, με τη βοήθεια, δηλαδή κάμερας μέσα από 3 συνήθως τομές λίγων χιλιοστών στο γόνατο.
Μοσχεύματα για την αποκατάσταση της Ρήξης ΠΣΧ
Στη θέση του ΠΧΣ χρησιμοποιούνται τένοντες, που παίρνουμε από το ίδιο γόνατο του ασθενούς, και, μετά από κατάλληλη προετοιμασία, τοποθετούνται στη θέση του ΠΧΣ.
Ως μόσχευμα για τον πρόσθιο χιαστό μπορεί να χρησιμοποιηθεί τετραπλή δέσμη τενόντων ημιτενοντώδους και ισχνού. Εναλλακτικά, χρησιμοποιείται τμήμα του επιγονατιδικού τένοντα, ή του τένοντα του τετρακέφαλου. Σε σπάνιες και πολύ ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνθετικό μόσχευμα, ή μόσχευμα άλλου δότη.
Η καθήλωση του μοσχεύματος στο μηρό και την κνήμη γίνεται με ειδικά υλικά και απορροφήσιμες βίδες.
Μετεγχειρητικά, οι ασθενείς ακολουθούν εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης.
Έχει αποδειχθεί ότι πολύ σημαντική είναι και η μετεγχειρητική άσκηση του ασθενούς στο χώρο του (πάντα καθοδηγούμενη) και όχι μόνο κατά την ώρα που αυτός βρίσκεται στο φυσικοθεραπευτή.
Ο χρόνος αποκατάστασης εξαρτάται από τον ασθενή και το πρόγραμμα αποκατάστασης. Συνήθως αν δεν υπάρχουν συνοδές βλάβες σε χόνδρο, ο ασθενής βαδίζει από την δεύτερη ημέρα με την βοήθεια βακτηριών, αφαιρεί τα ράμματα την 15η ημέρα και βαδίζει κανονικά και συνήθως αφαιρεί τον νάρθηκα στις 30 ημέρες. Επιστροφή σε αθλήματα συνήθως επιτρέπεται μετά τους 6 μήνες. Ορισμένοι χειρουργοί δεν χρησιμοποιούν καθόλου νάρθηκα. /p>
Πιθανές επιπλοκές του χειρουργείου είναι:
Αδυναμία λήψης ικανοποιητικού μοσχέυματος
Μόλυνση
Σηπτική αρθρίτιδα
Θρόμβωση
Εμβολή
Χαλάρωση μοσχεύματος
Ατελής τοποθέτηση μοσχεύματος
Αστοχία υλικού συγκράτησης
Επαναρήξη μοσχεύματος
Εμμένουσα μετεγχειρητική δυσκαμψία
Γενικά το ποσοστό επιπλοκών είναι μικρό.
Την τελευταία 5ετία έχει δοκιμαστεί η αντιμετώπιση της ρήξης του ΠΧΣ με δυναμική συρραφή αυτού, μια τεχνική που ονομάζεται DIS (Dynamic Intraligamentary Stabilization) με το σύστημα Ligamys. Το σύστημα αυτό μας δίνει τη δυνατότητα διατήρησης του ΠΧΣ και συρραφής του υπό τάση, ελπίζοντας έτσι στην επούλωση της ρήξης και στην επάνοδο της λειτουργικότητας του συνδέσμου και του γόνατος. Τα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα δεν είναι ακόμα επαρκή. Στα πρώτα 5 χρόνια φαίνεται να αποδίδει εξαιρετικά καλά στο 75% των περιπτώσεων, αναμένεται όμως περαιτέρω μελέτη σε βάθος 10-15 ετών, έτσι ώστε να μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή αποτελέσματα για την ακεραιότητα της μεθόδου.
Σε ασθενείς άνω των 50-55 ετών ακολουθούμε κατά κανόνα συντηρητική αντιμετώπιση στη ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου. Είναι γενικά παραδεκτό ότι οι άνω των 50 ετών πραγματοποιούν ένα πιο συντηρητικό πρόγραμμα άσκησης, που δεν απαιτεί την ακεραιότητα του προσθίου χιαστού συνδέσμου.
Τέτοιες δραστηριότητες είναι η βάδιση, η κολύμβηση, το ελαφρύ τρέξιμο, ενώ συνήθως αποφεύγονται αθλητικές δραστηριότητες, όπως ποδόσφαιρο, μπάσκετ κ.α.
Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα 2-3 εβδομάδων μετά την κάκωση, ακολουθούμε ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας και μυϊκής ενδυνάμωσης του γόνατος. Δίνουμε στον ασθενή μας κατάλληλες οδηγίες για την επιτέλεση συγκεκριμένων αθλημάτων (περπάτημα, τρέξιμο, ποδήλατο, κολύμβηση) και αποφυγή άλλων δραστηριοτήτων (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, τένις, χορό).
Επικοινωνήστε με τον Εξειδικευμένο Ορθοπαιδικό Χειρουργό Δρ. Κωνσταντίνο Βαβλιάκη και μάθετε παραπάνω λεπτομέρειες για όλες τις μεθόδους θεραπείας της ρήξης πρόσθιου χιαστού συνδέσμου.